- Back to Home »
- Tugas Sekolah »
- Tembang Macapat
Posted by : Unknown
Kamis, 09 Oktober 2014
TABEL MACAPAT
Metrum | |||||||||||
Tembang cilik / Sekar alit | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Dhandhanggula | 10i | 10a | 8é | 7u | 9i | 7a | 6u | 8a | 12i | 7a | |
Maskumambang | 12i | 6a | 8i | 8a | |||||||
Sinom | 8a | 8i | 8a | 8i | 7i | 8u | 7a | 8i | 12a | ||
Kinanthi | 8u | 8i | 8a | 8i | 8a | 8i | |||||
Asmarandana | 8i | 8i | 8é | 8a | 7a | 8u | 8a | ||||
Durma | 12a | 7i | 6a | 7a | 8i | 5a | 7i | ||||
Pangkur | 8a | 11i | 8u | 7a | 12u | 8a | 8i | ||||
Mijil | 10i | 6o | 10é | 10i | 6i | 6u | |||||
Pocung | 12u | 6a | 8i | 12a | |||||||
Tembang tengahan / Sekar madya | |||||||||||
Jurudhemung | 8a | 8u | 8u | 8a | 8u | 8a | 8u | ||||
Wirangrong | 8i | 8o | 10u | 6i | 7a | 8a | |||||
Balabak | 12a | 3é | 12a | 3é | 12u | 3é | |||||
Gambuh | 7u | 10u | 12i | 8u | 8o | ||||||
Megatruh | 12u | 8i | 8u | 8i | 8o | ||||||
Tembang gedhé / Sekar ageng | |||||||||||
Girisa | 8a | 8a | 8a | 8a | 8a | 8a | 8a | 8a |
Contoh Tembang Macapat
Maskumambang[sunting | sunting sumber]
Gereng-gereng Gathotkaca sru anangis
Sambaté mlas arsa
Luhnya marawayan mili
Gung tinamêng astanira
Sambaté mlas arsa
Luhnya marawayan mili
Gung tinamêng astanira
Sinom[sunting | sunting sumber]
Pangéran Panggung saksana
Anyangking daluwang mangsi
Dènira manjing dahana
Alungguh sajroning geni
Èca sarwi nenulis
Ing jero pawaka murub
Anyangking daluwang mangsi
Dènira manjing dahana
Alungguh sajroning geni
Èca sarwi nenulis
Ing jero pawaka murub
Asmaradana[sunting | sunting sumber]
Aja turu soré kaki
Ana Déwa nganglang jagad
Nyangking bokor kencanané
Isine donga tetulak
Sandhang kelawan pangan
Yaiku bagéyanipun
Wong melek sabar narima
Ana Déwa nganglang jagad
Nyangking bokor kencanané
Isine donga tetulak
Sandhang kelawan pangan
Yaiku bagéyanipun
Wong melek sabar narima
Kinanthi[sunting | sunting sumber]
Metrum Kinanthi ini memiliki watak gandrung dan piwulang. Metrum ini konon diciptakan oleh Sultan Adi Erucakra.
Contoh (Serat Rama gubahan Yasadipura):
Anoman malumpat sampun,
Praptêng witing nagasari,
Mulat mangandhap katingal,
Wanodyâyu kuru aking,
Gelung rusak awor kisma,
Ingkang iga-iga kêksi.
Praptêng witing nagasari,
Mulat mangandhap katingal,
Wanodyâyu kuru aking,
Gelung rusak awor kisma,
Ingkang iga-iga kêksi.
Gambuh[sunting | sunting sumber]
Sekar gambuh ping catur,
Kang cinatur polah kang kalantur,
Tanpa tutur katula tula katali,
Kadaluwarsa katutuh,
Kapatuh pan dadi awon.
Kang cinatur polah kang kalantur,
Tanpa tutur katula tula katali,
Kadaluwarsa katutuh,
Kapatuh pan dadi awon.
Pangkur[sunting | sunting sumber]
Lumuh tukua pawarta,
Tan saranta nuruti hardengati,
Satata tansah tinemu,
Kataman martotama,
Kadarmaning narendra sudibya sadu,
Wus mangkana kalih samya,
Sareng manguswa pada ji.
Tan saranta nuruti hardengati,
Satata tansah tinemu,
Kataman martotama,
Kadarmaning narendra sudibya sadu,
Wus mangkana kalih samya,
Sareng manguswa pada ji.
(Haji Pamasa, Ranggawarsita)
Mingkar mingkuring angkara,
Akarana karenan mardi siwi,
Mangka nadyan tuwa pikun,
Yen tan mekani rasa,
Yekti sepi sepa lir asepa samun,
Samangsane pakumpulan,
Gonyak ganyuk nglelingsemi.
Akarana karenan mardi siwi,
Mangka nadyan tuwa pikun,
Yen tan mekani rasa,
Yekti sepi sepa lir asepa samun,
Samangsane pakumpulan,
Gonyak ganyuk nglelingsemi.
Durma[sunting | sunting sumber]
Damarwulan aja ngucireng ngayuda
Baliya sun anteni
Mangsa sun mundura
Lah Bisma den prayitna
Katiban pusaka mami
Mara tibakna
Curiganira nuli
Baliya sun anteni
Mangsa sun mundura
Lah Bisma den prayitna
Katiban pusaka mami
Mara tibakna
Curiganira nuli
(Langendriyan)
Mijil[sunting | sunting sumber]
Jalak uren mawurahan sami
Samadya andon woh
Amuwuhi malad wiyadine
Ana manuk mamatuk sasari
Angsoka sulastri
Ruru karya gandrung
Samadya andon woh
Amuwuhi malad wiyadine
Ana manuk mamatuk sasari
Angsoka sulastri
Ruru karya gandrung
(Haji Pamasa, Ranggawarsita)
Megatruh[sunting | sunting sumber]
Sigra milir kang gèthèk sinangga bajul
Kawan dasa kang njagèni
Ing ngarsa miwah ing pungkur
Tanapi ing kanan kéring
Kang gèthèk lampahnya alon
Kawan dasa kang njagèni
Ing ngarsa miwah ing pungkur
Tanapi ing kanan kéring
Kang gèthèk lampahnya alon
(Babad Tanah Jawi, Yasadipura)
Pucung[sunting | sunting sumber]
Pucung adalah salah satu dari 12 puisi jawa (tembang macapat) yang sangat sederhana. Pucung biasa disebut juga dengan pocung. Pucung adalah tetembangan yang digunakan untuk mengingat pada kematian, karena dekat dengan kata pocong yaitu pembungkusan mayat saat akan dikubur. Selain itu, pucung juga berarti woh-wohan (buah-buahan) yang memberikan kesegaran. Kata “cung” sendiri mengingatkan pada kuncung yang lucu. Oleh sebab itu perkembangan dari tembang ini merujuk kepada hal-hal lucu atau parikan ataubedhekan (tebakan).
Pucung sendiri memiliki watak kendur, tanpa adanya klimaks dan tujuan dalam cerita. Dalam membuat pucung tidak boleh asal-asalan karena ada aturannya.
Berikut aturan dari tembang pucung.
1. Guru gatra = 4
Artinya tembang ini memiliki 4 larik kalimat.
Artinya tembang ini memiliki 4 larik kalimat.
2. Juru wilangan = 12, 6, 8, 12
Maksudnya tiap kalimat harus bersuku kata seperti diatas. Kalimat pertama 12 suku kata. Kalimat kedua 6 suku kata. Kalimat ketiga 8 suku kata. Kalimat keempat 12 suku kata.
Maksudnya tiap kalimat harus bersuku kata seperti diatas. Kalimat pertama 12 suku kata. Kalimat kedua 6 suku kata. Kalimat ketiga 8 suku kata. Kalimat keempat 12 suku kata.
3. Guru lagu = u, a, i, a
Akhir suku kata dari setiap kalimat harus bervokal u, a, i, a
Akhir suku kata dari setiap kalimat harus bervokal u, a, i, a
Berikut ini adalah contoh tembang pucung.
Ngelmu iku kelakone kanthi laku --> u
Lekase lawan kas --> a
Tegese kas nyantosani --> i
Setya budya pengekesing dur angkara --> a
Lekase lawan kas --> a
Tegese kas nyantosani --> i
Setya budya pengekesing dur angkara --> a
Jurudemung[sunting | sunting sumber]
Ni ajeng mring gandhok wétan
Wus panggih lan Rara Mendut
Alon wijilé kang wuwus
Hèh Mendut pamintanira
Adhedhasar adol bungkus
Wus katur sarta kalilan
Déning jeng kyai Tumenggung
Wus panggih lan Rara Mendut
Alon wijilé kang wuwus
Hèh Mendut pamintanira
Adhedhasar adol bungkus
Wus katur sarta kalilan
Déning jeng kyai Tumenggung
(Serat Pranacitra)
Cirining serat iberan
Kebo bang sungunya tanggung
Saben kepi mirah ingsun
Katon pupur lalamatan
Kunir pita kasut kayu
Wulucumbu Madukara
Paran margane ketemu
Kebo bang sungunya tanggung
Saben kepi mirah ingsun
Katon pupur lalamatan
Kunir pita kasut kayu
Wulucumbu Madukara
Paran margane ketemu
(Serat Sekar-sekaran, Mangkunegara IV)
Wirangrong[sunting | sunting sumber]
Dèn samya marsudêng budi
Wiwéka dipunwaspaos
Aja-dumèh-dumèh bisa muwus
Yèn tan pantes ugi
Sanadyan mung sakecap
Yèn tan pantes prenahira
Wiwéka dipunwaspaos
Aja-dumèh-dumèh bisa muwus
Yèn tan pantes ugi
Sanadyan mung sakecap
Yèn tan pantes prenahira
(Serat Wulang Rèh, Pakubuwana IV)
Balabak[sunting | sunting sumber]
Byar rahina Kèn Rara wus maring sendhang
mamèt wé
Turut marga nyambi reramban janganan
antuké
Praptêng wisma wusing nyapu atetebah
jogané
mamèt wé
Turut marga nyambi reramban janganan
antuké
Praptêng wisma wusing nyapu atetebah
jogané
(Serat Jaka Lodhang, Ranggawarsita)
Kabalabak jroning jagad gedhe ana
yektine
Jagad cilik sinorotan surya, kembar
pandhane
Soring surya ana gunung gung saguja
blegere
yektine
Jagad cilik sinorotan surya, kembar
pandhane
Soring surya ana gunung gung saguja
blegere
(Ki Padmosukoco)
Girisa[sunting | sunting sumber]
Metrum ini memiliki watak megah (mrebawani). Metrum ini diambil dari metrum kakawin dengan nama yang sama.
Dene utamaning nata, 8 a
Berbudi bawa leksana, 8 a
Lire berbudi mangkana, 8 a
Lila legawa ing driya, 8 a
Agung dennya paring dana, 8 a
Anggeganjar saben dina, 8 a
Lire kang bawa leksana, 8 a
Anetepi pangandika. 8 a
Berbudi bawa leksana, 8 a
Lire berbudi mangkana, 8 a
Lila legawa ing driya, 8 a
Agung dennya paring dana, 8 a
Anggeganjar saben dina, 8 a
Lire kang bawa leksana, 8 a
Anetepi pangandika. 8 a
Sumber : Wikpedia